Döviz piyasası, farklı ülke para birimlerinin el değiştirdiği piyasaya denir. Tüm dünyayı kapsaması ve şirketlerden hane halkına kadar herkesi etkilemesi nedeniyle, döviz piyasası en çok bilinen ve en yüksek işlem hacmine sahip piyasa olma özelliğini taşır.
Döviz Piyasası Neden Önemlidir?
Döviz piyasası, özellikle uluslararası ticaretin işleyebilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Uluslararası ticarette mal veya hizmet el değiştirdikten sonra elde edilen yabancı para gelirinin kullanılabilmesi için yerel para birimine çevrilmesi gerekir. Bu dönüşüm işlemleri ve döviz kuru dalgalanmalarından korunma ihtiyacı nedeniyle yapılan işlemler ile birlikte, ithalat ve ihracat yapan firmalar döviz piyasasının en aktif oyuncularından biridir.
Bu işlemlere aracılık eden bankalar, aracı kurumlar ve döviz bürolarının yanı sıra, kaldıraçlı işlemler sunan Forex şirketleri de döviz piyasasının önemli aktörleri arasında yer alır. Forex firmaları, özellikle döviz kuru hareketlerinden doğabilecek risklere karşı korunmak isteyen yatırımcılara düşük maliyetli çözümler sunar.
Döviz piyasası sadece şirketleri değil, hane halkını da doğrudan etkiler. Özellikle turizm sektöründe hem turistler hem de ev sahibi ülkedeki küçük işletmeler için uygun ticaretin sağlanması döviz piyasası sayesinde mümkün olur. Ayrıca döviz piyasasının enflasyon üzerindeki etkileri nedeniyle, başta gelişmekte olan ülkelerde hane halkı tarafından da yakından takip edilir. Örneğin Türkiye gibi teknoloji ve enerji ithalatçısı bir ülkede döviz kurlarındaki hareketlilik, halk tarafından ekonomik güven göstergesi olarak algılanır.
Ticaret, turizm ve enflasyon gibi etkilerin öngörülmesinin yanı sıra, döviz piyasası aynı zamanda spekülasyon yoluyla kâr elde etmeye en açık piyasalardan biridir. Kur artışı veya düşüşü yönünde beklentisi olan spekülatörler, belirli riskleri üstlenerek bu değişimlerden kâr elde etmeyi hedefler.
Tüm bu özellikleriyle döviz piyasası, dünyanın açık ara en büyük finansal piyasasıdır. Bank for International Settlements (BIS) tarafından yapılan araştırmalara göre, dünya genelinde döviz piyasasında günlük ortalama 7,5 trilyon doların üzerinde işlem hacmi gerçekleşmektedir. Bu işlemlerin büyük bir bölümü, organize olmayan tezgah üstü (OTC) piyasalarda yapılmaktadır.
Döviz Piyasasındaki En Önemli Oyuncular Kimlerdir?
1. Merkez Bankaları
Merkez bankalarının para politikaları döviz kurları üzerinde doğrudan ve güçlü etki yaratır. Para arzı, döviz kurunu belirleyen arz-talep dengesinin temel bileşenlerinden biridir. Merkez bankaları bu arzı kontrol ederek, piyasadaki likiditeyi ve döviz fiyatlamalarını etkiler.
2. Ticari Bankalar
Bankalar hem döviz sağlayıcısı hem de finansal aracılardır. Verilen kredileri ve sağlanan diğer finansal hizmetler sayesinde başta para arzı ve döviz piyasasında önemli bir rol oynarlar. Ayrıca şirketlere döviz işlemleri, saklama hizmetleri ve yurt dışı menkul kıymet yatırımları gibi alanlarda da aracılık hizmeti sunarlar.
3. Döviz Büroları
Döviz büroları, bireylerden büyük şirketlere kadar herkesin günlük döviz ihtiyaçlarını karşılayan yapılardır. Nakit alım-satım, taşıma ve küçük ölçekli işlemler gibi hizmetleriyle döviz ticaretinin yerel düzeyde sorunsuz ve hızlı bir şekilde sürmesini sağlarlar. Giderek dijitalleşen altyapılarıyla günümüzde döviz büroları, döviz piyasasının önemli ve güvenilir bir halkası haline gelmiştir.
4. Firmalar
Uluslararası ticaret yapan firmalar, döviz piyasasının doğal katılımcılarıdır. Yurt dışına mal veya hizmet satan, ya da dış alım yapan şirketler, ticaret sırasında döviz alışverişi yapar. Ayrıca çok uluslu şirketler, yatırım yaptıkları ülkelerde üretim ve yatırım sırasında döviz kullanarak hem kısa hem uzun vadeli döviz hareketlerine neden olurlar. Bu yönüyle firmalar, hane halkıyla birlikte piyasadaki döviz talebinin şekillenmesinde kilit rol oynar.
